تدابير طب سنتي براي فصل تابستان

تدابير طب سنتي براي فصل تابستان
دكتر سيد مهدي ميرغضنفري
هر جسم و پديده‌اي در هستي داراي مزاج است از جمله آن پديده‌ها، فصول است. ممكن است ما متوجه تغييرات زيادي كه پيرامون‌مان به دنبال تغيير فصول اتفاق مي‌افتد، نشويم. الان فصل تابستان است و مزاج اين فصل گرم و خشك است. به عبارت ديگر، گرما در اين فصل بيشترين حد خود را دارد و خشكي هوا و طبيعت هم بيشتر است.
چه كنيم تا در فصل تابستان سالم بمانيم؟
سبك زندگي افراد در فصول مختلف متفاوت است و غذاهايي كه فرد در فصول مختلف مي‌خورد بايد متفاوت باشند وگرنه بيمار خواهد شد. حتي حالت خواب و ميزان فعاليت‌هاي بدني و... نيز بايد تفاوت داشته باشد.
 
در فصل تابستان از چه مواد غذايي بايد پرهيز كرد؟
در فصل تابستان از نظر غذا، بايد بدانيم از چه مواد غذايي پرهيز كنيم. توجه داشته باشيد كه در طب سنتي پرهيز بر درمان مقدم است و آغاز كار حفظ سلامتي و درمان بيماري‌ها  پرهیز است، به اين صورت كه از مصرف مواد غذايي مضر پرهيز شود.

• در فصل تابستان افراد با مزاج گرم و خشك، بيشتر در معرض آسيب مي‌باشند، زيرا به دليل گرم و خشك بودن مزاج اين افراد و همچنين فصل تابستان، احتمال خطر در اين افراد بيشتر است. بنابراين در این فصل بايد از تمام خوردني‌ها و نوشيدني‌هايي كه حرارت بدن را بالا مي‌برند و باعث خشكي مي‌شوند، پرهيز كرد، مخصوصاً‌ مواد غذايي تند از قبيل فلفل و زنجبيل، دارچين، زعفران، سس‌هاي تند، خردل، سبزيجات تند مانند سير، پياز، ترخون، نعنا، تره، شاهي، شويد و. . . در نتيجه بايد از غذاهاي پخته ساده بدون ادويه‌جات استفاده شود.

• اين افراد بايد در مصرف نمك و غذاهاي شور و تنقلات مانند چيپس شور، آجيل شور و. . . در فصل تابستان احتياط نمايند. مثلاً در صورت مصرف بادام يا فندق، از انواع خام آن و به مقدار كم استفاده كنند. اكثر مغزها مزاج گرم و خشك دارند و همه افراد به ويژه كساني كه مزاج گرم و خشك دارند، نبايد در مصرف آن زياده‌روي كنند.

• سرخ كردن، بو دادن و تفت دادن باعث گرم و خشك شدن مزاج مي‌شوند، بنابراين نبايد در مصرف غذاهاي تهيه شده به اين روش‌ها زياده‌روي شود و غذاها بايد به صورت ساده یا درصورت امکان خام و پخته تهيه شوند.

• در مورد شيريني‌جات نيز به همين ترتيب است، چون پايه مزاج اين مواد هم گرم است، بنابراين نبايد در مصرف شيريني‌ها، شكلات‌ها و حتي شيريني‌جات طبيعي مانند عسل، كشمش، مويز و ميوه‌هاي شيرين مانند  انجیر، نارگيل، موز، خربزه، آناناس و. . . در فصل تابستان زياده‌روي شود.

• گوشت‌هاي قرمز مخصوصاً به دليل داشتن گرما و حرارت زياد باید کمتر مصرف شوند. به ويژه گوشت پرندگاني مانند كبك و بلدرچين كه گرماي بسيار بسيار زياد نسبت به گوشت گوسفند دارند و همچنين گوشت شتر هم به دليل گرماي زياد نبايد زياد مصرف شوند.

• از مصرف غذاهايي مانند فسنجان، گردو و كنجد نيز به دليل گرم بودن مزاجشان  باید در اين فصل  پرهیز شود.

مواد غذايي مفيد در اين فصل كدامند؟

• توصيه مي‌شود در فصل تابستان از خنكي‌جات (مانند آب‌دوغ خيار، ماست، خيار و كمي نان، سبزيجات خنك مانند خيار، كاهو، كدو خورشتي (سبز) گشنيز، اسفناج، ماست و اسفناج) استفاده شود.

• توصيه مي‌شود نوع غذاهايي كه در تابستان مصرف مي‌شوند، پختني و آبپز باشد و غذاها كباب و يا سرخ نشوند. مصرف غذاهايي مانند آش، سوپ، خورش سبزيجاتكه سبزي آن ها سرخ نشده باشد  ، حبوبات آن كم بوده، مقدار زیادی گوشت نداشته باشند ، كمي ترش باشند مثلا با غوره، آبغوره، آبليمو، ليمو، نارنج تهيه شده باشند  مخصوصا سوپ جو و آش جو ( به دليل خنك بودن) بسيار مفيد  بوده و از بهترين غذاها براي رفع عطش و حرارت بدن مي‌باشند.

• مصرف مركبات و ميوه‌جات ميخوش يا ملس (بين ترش و شيرين) مانند زرشك و آب زرشك، شاه‌توت، تمشك، سيب ترش، آلبالو، گوجه سبز، انار، شويد، هلو، زردآلو، هندوانه و گريپ‌فروت بسيار مفيد است

• مصرف سالادها در اين فصل بسيار توصيه مي‌شود، زيرا معمولا مزاج‌هاي سرد و تر دارند (كاهو، خيار، آبليمو و. . .)

• خوردن ترشي‌جات در اين فصل مفيد است، به شرط اينكه ترشي خيلي تند نشده باشند كه در اين صورت، حرارت آنها بالا مي‌رود.

• مصرف كافي آب، لبنيات مانند دوغ و ماست مفيد است.

• مصرف گوشت‌هاي سفيد نسبت به گوشت‌هاي قرمز در اين فصل مناسب‌تر است. گوشت‌هاي سفيد (مانند مرغ و ماهي) گرماي كمتري دارند، مخصوصاً ماهي كه با داشتن مزاج سرد و تر، براي اين فصل بسيار مناسب است به شرطی که خیلی سرخ نشده و ادویه جات تند نیز خیلی به آن اضافه نشود.

نكات

• بايد توجه داشت كه افراد با مزاج سرد، در مصرف اين مواد غذايي مفيد ذكر شده، حتي در فصل تابستان، زياده‌روي نكنند.

• در اين فصل بايد گرسنگي و تشنگي را سريع برطرف كرد، زيرا به دليل حرارت فصل و مزاج، ممكن است معده در صورت خالي ماندن آسيب ببيند.

• در اين فصل بايد استراحت بيشتري داشت تا مزاج خنك شود.

• استحمام كردن، دوش آب خنك، شنا كردن در آب و روان با رعايت‌هاي مربوطه، پوشيدن لباس‌هاي خنك نخي و ورزش‌هاي سالني كه زير آفتاب نباشند در فصل تابستان مفيد است، ولي در انجام ورزش هاي گرم و خشك مانند فوتبال، دويدن و. . . مخصوصا در طی روز و زیر آفتاب یا فضای باز نبايد در اين فصل زياده‌روي شود.

• ناهار بايد در اين فصل كم و سبك باشد، چون وسط روز هوا بسيار گرم و قوه هاضمه ضعيف است و در نتيجه غذاي وسط روز نبايد سنگين باشد.

• در اين فصل بايد كلا از غذاهاي با هضم راحت مانند ماهي‌هاي كوچك، جوجه مرغ، مرغ و. . . استفاده شود.

• مصرف آب داغ و توقف در زير نور خورشيد نيز در فصل تابستان مضر است.